Het derde boek alweer, lezen voor Nederlands blijft een
feest. Na het lezen van het depressieve
eerste boek ‘Hersenschimmen’ ging ik opzoek naar een meer positievere inslag.
Ik las ‘Vals licht’ en “het leven is vurrukkulluk’. Deze boeken wisten mijn maar lichtelijk te
amuseren. Ik miste de spanning, de boeken leken zich niet naar een einde toe te
werken, slechts een opsomming van vele woorden.
Zoals ik al eerder in mijn verslag over ‘Vals licht’ schreef, miste ik
spanning op cruciale momenten, alles was geschreven alsof het de meest normale
routine ooit was.
‘De asielzoeker’ van Grunberg was mij aangeraden. Ik
wilde deze periode alvast beginnen met het lezen voor mijn lijst, dus besloot
ik de tip te aanvaarden. Ik heb het boek in twee dagen uitgelezen. Echter niet omdat het boek zeer spannend was,
meer omdat ik bleef verwachten, nee hopen, op een greintje spanning. Dit is zeer ironisch, gezien de hoofdpersoon
van het verhaal, Christian Beck, al zijn hoop heeft opgegeven, al zijn emoties
weggedrukt. Ik miste de spanning in dit
verhaal enorm. Het onderwerp leent zich enorm voor spanning, echter heb ik er
weinig van ondervonden. In vele
momenten, waar ik emotionele spanning verwachte, was die er niet, of slechts in
een zeer milde vorm. Een goed voorbeeld vinden wij in hoofdstuk 2. In hoofdstuk 2, hoort Beck van zijn vrouw dat
zij gaat trouwen met een andere man, een asielzoeker, een Algerijn. Dit is een passage van hoofdstuk 2.
Eén keer eerder had
ze op het punt gestaan te trouwen. In het buitenland. Hij had op haar verzoek in
allerijl een bruidsjurk gekocht en was net van plan haar die te brengen, maar
het huwelijk ging niet door. Hij had het graag gedaan. Iemand kon hem toen al
niet bedreigen. Nu die iemand anders feitelijk allen nog de dood kan zijn,
verbaast het hem hooguit dat er toch nog andere kandidaten zijn. ‘Een Algerijn’.
‘Een Algerijn, en waarom?’ ‘Waarom niet?’ ’Waarom geen Turk, of Rus, of een
Duitser? Met Duitsers kun je ook trouwen.’ ‘Hij is een asielzoeker, hij is
uitgeprocedeerd, zogenaamd is Algerije een veilig hand. Maar niet voor hem. Als
hij met mij trouwt heeft hij nog een kans. Het meeste is al geregeld. Ik vroeg
me af of jij getuige kan zijn.’ ‘Dat vroeg je je af?’ ‘Ja.’ “Is het niet genoeg
dat je doodgaat?’ ‘Genoeg, hoe bedoel je? Hoe moet dat genoeg zijn?’ ‘Bij jou
is het nooit genoeg’ roept Beck.’ Zelfs doodgaan kun je niet gewoon zoals
andere mensen. Er moeten ook nog asielzoekers aan te pas komen. Waaraan heb ik
dat verdiend?’ ‘Ik had niet gedacht dat je het zo’n ramp zou vinden.’ ‘ Een
ramp, dat is het woord niet. Ik vind het geen ramp. Al trouw je met tien
tegelijk. Ik vind het waanzin. Dat is wat ik ervan vind.’
Zijn vrouw, ‘de vogel’ is alles waar Beck eigenlijk nog
waarde aan hecht. De rest van de wereld
is slechts een bron van illusie, illusies die hij moet ontmaskeren. Echter wanneer hij hoort dat zijn vrouw gaat
trouwen met een andere man, toont hij geen enkele emotie. Dit is een normaal begrip gedurende het hele
boek. Emotionele spanning ontbreekt. Van
kritische spanning valt ook niet echt te spreken. De enige gebeurtenis die bij
mij vragen oproept is de situatie dat zijn vrouw een ziekte heeft, waarvan we
niet achter komen wat het is. Ook claimt Beck in hoofdstuk 1 dat het zijn
schuld is dat de vrouw ziek is geraakt. Dit legt hij nooit nader uit. Dit riep
bij mij verwondering op, wat voor ziekte heeft zij, waarom claimt Beck dat hij
de schuldige is? De antwoorden op deze vragen blijken irrelevant te zijn voor
het verhaal, en woorden dus ook nooit gegeven.
De enige spanning die ik heb ervaren, is situationele
spanning, en de ontknoping aan het einde van het boek. Een milde vorm van
situationele spanning, werd opgewekt op pagina 141, wanneer er een luchtalarm
klinkt op een normale avond in het verhaal.
Dit was een scene die enorm spannend had kunnen zijn, maar mij toch
lichtelijk teleurstellend tegemoet kwam.
Toch, na al mijn kritische opmerkingen, moet ik
zeggen dat ik zeer tevreden ben met het
einde van het boek. Het hele
levensverhaal wat je hebt gelezen word in één zin duidelijk gemaakt, alsof je
na al die tijd meegeleefd te hebben met de onsympathieke man, toch een
sympathie voor hem kan voelen. Alsof je
samen met hem eindelijk zijn pijn ontdekt.
Zijn haren, zijn
wangen, zijn mond, zijn neus, zijn ogen, zijn hele lichaam is nat van de regen,
maar hij blijft naar de bomen kijken en ziet eindelijk alles wat hij heeft
verloren.
De asielzoeker komt zeker niet op mijn top tien van meest
spannende boeken ooit. Het heeft bijna geen spanning. Echter, raad ik mensen
het toch aan om te lezen. Dit boek heeft mij in een zekere zin geïntrigeerd.
Het gaf mij licht op een zaak waar ik niks vanaf wist, waar leef je voor
wanneer je niks meer voor hebt om te
leven, en simpelweg leeft, omdat je zelfmoord niks vind. Als ik mijn blog post over een ander aspect
dan spanning had mogen schrijven, was er wellicht een meer lovende tekst ontstaan.
Een goede recensie,
met wie ik het gedeeltelijk eens ben. Onderaan de samenvatting, de laatste
alinea, is gelijk aan mijn opinie.
Spreken is hoop, zwijgen is de hoop opgeven. De paradox die Beck met
zichzelf creëert is interessant.
 |
| Voorkant 'De asielzoeker" van de versie die ik heb gelezen. |
